Szczepionki na malarię – sukces medycyny i farmaceutyki

Mimo globalnych wysiłków w ciężkiej walce z groźną malarią, choroba nadal zabija niesamowicie wiele istnień, głównie niemowląt i dzieci. Szczepionki mają na celu to zmienić, wysoka skuteczność nowo zaakceptowanej szczepionki jest obiecująca pod względem przyszłego rozwoju.

Malaria – co to takiego?

Malaria, inaczej nazywana również zimnicą, to choroba pasożytnicza wywoływana przez pierwotniaki – zarodźce malarii. Jest przenoszona poprzez ukłucia komarów widliszka – samic, w krajach tropikalnych i subtropikalnych. W momencie ukłucia, zarażona samica wprowadza do organizmu człowieka ślinę ze sporozoitami tego pierwotniaka. Po wstępnej replikacji zachodzącej w wątrobie, pasożyt atakuje krwinki czerwone, w których rozpoczyna namnażanie się i tym samym prowadzi do ich rozpadu.

Choroba ta stanowi duży problem krajów rozwijających się oraz jest najczęstszą przyczyną zgonów turystów podróżujących do tropików. Rocznie na malarię umiera około 1–3 milionów ludzi. Na ciężki przebieg choroby narażone są zwłaszcza małe dzieci, kobiety w ciąży i podróżni spoza strefy klimatycznej – czyli wszystkie osoby, które nie miały okazji wykształcenia mechanizmu częściowej odporności na chorobę. W samej Afryce notowane jest rocznie około 200 milionów zakażeń i 400 tysięcy zgonów powiązanych z zakażeniami.

Wśród pięciu gatunków malarii najgroźniejszym dla zdrowia jest zarodziec sierpowaty – Plasmodium falciparum. Wywołuje on malarię tropikalną i odpowiada za większość zgonów spowodowanych chorobą, zarówno na terenie rejonów malarycznych, jak i pomiędzy turystami.

Powstanie szczepionki

Szczepionka RTS,S/AS01 o oficjalnej nazwie Mosquirix opracowana została przez brytyjski koncern farmaceutyczny GlaxoSmithKline już w roku 1987, lecz dopiero 6 października 2021 roku została autoryzowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Decyzja WHO zapadła w efekcie trwających od 2018 roku badań prowadzonych w Ghanie, Kenii i Malawi. W tym programie uczestniczyło ponad 800 tysięcy dzieci. W przeciągu 4 lat badania wykazały około 35% skuteczność szczepionki. Gdy dzieciom podawano szczepionkę i leki przeciwmalaryczne, liczba hospitalizacji lub zgonów zmniejszyła się o 70%, dlatego stosowanie tej szczepionki w połączeniu z istniejącymi narzędziami zapobiegającymi malarii ma potencjał, aby każdego roku uratować dziesiątki tysięcy młodych ludzi.

Zalecenie WHO dotyczące szczepionki RTS,S/AS01 może znacząco ożywić i wspomóc walkę z malarią. Malaria pozostaje główną przyczyną chorób wieku dziecięcego i śmierci w Afryce Subsaharyjskiej. Co roku na malarię umiera ponad 260 000 afrykańskich dzieci poniżej piątego roku życia.

Samą szczepionkę przeciwko malarii RTS,S/AS01 należy podawać w schemacie 4 dawek dzieciom od 5 miesiąca życia w celu zmniejszenia zachorowalności i obciążenia chorobą.